در شرایطی که چالش‌های زیست محیطی روز به روز زندگی را برای مردم دشوارتر می‌کنند، بحران آلودگی هوا به طور خاموش جان بسیاری از افراد را می‌گیرد. از آنجایی که آلودگی هوا بیشترین تاثیر را بر روی ریه‌های فرد دارد، ایجاد بیماری‌های تنفسی ابتدایی‌ترین مسئله در رویارویی با هوای آلوده است. علاوه بر این، بیماری‌های بسیاری بر اثر تنفس هوای آلوده ایجاد می‌شوند که از مهمترین آنها، بروز سرطان بر اثر آلودگی هوا است. در این مقاله‌ی بای بای سرطان قصد داریم به صورت دقیق‌تری در خصوص چالش آلودگی هوا و پیشگیری از بروز سرطان بر اثر آلودگی هوا صحبت کنیم.
شایع‌ترین بیماری‌های ایجاد شده بر اثر آلودگی هوا
آلودگی هوا که به قاتل خاموش نیز شهرت دارد، یکی از مشکلات جوامع پیشرفته و شهرهای بزرگ در سراسر جهان به شمار می‌رود، به طوری که سالیانه شاهد مرگ میلیون‌ها نفر به واسطه آن هستیم و این میزان به دلیل رشد شهرنشینی و صنعتی شدن جوامع، دائما در حال افزایش است.
برخلاف تصور عموم، مضرات تنفس هوای آلوده تنها محدود به ایجاد بیماری‌های ریوی و سرطان بر اثر آلودگی هوا نیست بلکه میتواند طیف وسیعی از بیماری‌ها را در انسان منجر شود؛ در ادامه به چند نمونه از مهمترین این بیماری‌ها می‌پردازیم :
بیماری‌های قلبی عروقی:
بر اساس تحقیقات صورت گرفته در خصوص آلودگی هوا، مشخص شد که این مشکل بزرگ میتواند باعث بروز التهابات و آسیب‌های جدی به بافت قلب و عروق شود که این موضوع ریسک بروز حمله‌های قلبی و سکته را در افراد افزایش می‌دهد.
اختلالات عصبی:
اختلالات عصبی از دیگر مشکلاتی است آلودگی هوا در ایجاد آن نقش مهمی را ایفا می‌کند؛ از مهمترین این اختلالات می‌توان به آلزایمر و پارکینسون اشاره کرد که امروزه نرخ بروز آن در جوامع پیشرفته و صنعتی رو به افزایش است.
اختلالات گوارشی:
در جهان امروز ارتباط مستقیمی بین بیماری‌های گوارشی مختلفی مثل سندرم روده تحریک‌پذیر، بیماری کرون و زخم‌های کولیت با آلودگی هوا پیدا شده است؛ به این صورت که در افرادی که بیشتر در معرض آلودگی هوا قرار دارند، بیماری‌های گوارشی بروز بیشتری دارند.
بیماری‌های پوستی:
از آنجایی که پوست در تماس مستقیم با هوا قرار دارد، احتمال بروز بیماری‌های پوستی نیز بیشتر خواهد بود؛ به این دلیل است که در افراد شهرنشین، بخصوص ساکنین شهرهای صنعتی، میزان ابتلا به بیماری‌هایی نظیر اگزما، پسوریازیس و آکنه بیشتر گزارش می‌شود.
ابتلا به سرطان ریه در آلودگی هوا
ابتلا به سرطان ریه ممکن است علل زیادی داشته باشد اما کدام یک از این عوامل، به عنوان اصلی‌ترین و مهمترین عامل ایجاد سرطان ریه تلقی می‌شود؟
طبق تایید متخصصین آلودگی هوا، قرارگیری در معرض هوای آلوده اصلی‌ترین ریسک فاکتور ابتلا به سرطان ریه در آلودگی هوا به شمار می‌آید.
امروزه به دلیل استفاده بیش از حد از خودروها، نیروگاه‌های ذغال سنگ و افزایش ساخت کارخانه‌ها در حومه شهر، ذرات مضر و آلوده کننده‌ی بیشتری در هوا آزاد می‌شوند که همین مواد با وارد شدن به دستگاه تنفسی، باعث ایجاد سلول‌های سرطانی در بدن و بروز سرطان بر اثر آلودگی هوا می‌شوند.
هنگامی که هوا آلوده می‌شود، ذرات آسیب‌زای ریز و درشتی در هوا معلق می‌‌‌‌‌‌‌‌مانند که در این بین ذرات درشت‌تر باعث ایجاد آسیب‌های خفیف‌تری مثل سوزش گلو، چشم و بینی شده که سیستم دفاعی بدن میتواند آنها را با مکانیزم‌های دفعی مثل عطسه و سرفه از بدن خارج کند و آسیب‌هایی که ممکن است به بدن وارد شود را تا حد زیادی کاهش دهد.
متاسفانه این مکانیزم‌ها تنها در برابر ذرات درشت به کمک ما می‌آیند و در برابر ذرات ریز نمی‌توانند از بدن ما محافطت کنند؛ در نتیجه این ذرات ریز بر روی سلول‌های ریه قرار می‌گیرند و حتی در مواقعی وارد جریان خون می‌شوند و سلامت ما را تهدید می‌کنند.
طبق گفته متخصصین ریه، ریسک بروز سرطان بر اثر آلودگی هوا در کسانی که در شهرهای صنعتی بخصوص شهرهایی که شاخص آلودگی هوا در آن بالا است، زندگی می‌کنند بیشتر از سایرین است.
همچنین در صورت تماس با هوای آلوده به صورت مکرر، امکان ایجاد سرطان ریه در افراد مسن، کودکان و افرادی که مبتلا به بیماری‌های قلبی و دیابت هستند، بسیار بیشتر از افراد عادی است.
عوارض عمومی آلودگی هوا
حتی سالم‌ترین بدن‌ها هم تحت تاثیر آلودگی هوا دچار بیماری و عوارض جانبی می‌شوند که این عارضه‌ها با توجه به میزان سلامت جسمانی و سیستم ایمنی افراد، میتواند با شدت کمتر و یا بیشتری بروز پیدا کنند. البته باید به این نکته نیز توجه کرد که علائم و نشانه‌های ایجاد شده، ارتباط مستقیمی با نوع آلاینده و مدت زمانی که فرد در معرض هوای آلوده قرار داشته است، خواهد داشت.
شاخص آلودگی بسیار بالای هوا میتواند باعث بروز مشکلات و علائم زیر شود:
- آلودگی میتواند باعث تشدید بیماری‌های تنفسی و قلبی عروقی شود.
- این شرایط استرس شدیدی به بدن وارد می‌کند و این موضوع افزایش کار قلب و ریه برای تامین اکسیژن مورد نیاز بدن را در پی خواهد داشت.
- ذرات ریز معلق در هوای آلوده، میتواند به سلول‌های سیستم تنفسی آسیب بزند.
در صورتی که فردی طولانی مدت در معرض هوای آلوده قرار گیرد، درگیر علائم و مشکلات دائمی همچون موارد زیر می‌شود:
- سریع‌تر شدن روند پیری ارگان‌های بدن بخصوص ریه‌ها که نتیجه آن کاهش عملکرد ریوی و تنگی‌نفس خواهد بود.
- کاهش ظرفیت تنفسی که منجر به بروز تنگی نفس و مشکلات ریوی در فرد می‌شود.
- ایجاد بیماری‌های پوستی و ریوی مثل اگزما، آسم، برونشیت و در مواقعی سرطان بر اثر آلودگی هوا
5 راه پیشگیری از ابتلا به سرطان در آلودگی هوا
با دانستن موارد گفته شده در مورد آلودگی هوا، حال مسئله این است که چگونه می‌توانیم از ابتلا به بیماری‌هایی که به دلیل آلودگی هوا ایجاد می‌شوند، جلوگیری کنیم؟
در جوامع شهری امروزی علاوه بر رعایت نکات فردی به منظور پیشگیری از ابتلا به بیماری، باید نکات اساسی‌تری به منظور کاهش آلودگی هوا نیز رعایت شود تا باعث بهتر شدن هرچه بیشتر نتیجه نهایی شود.
در ادامه به نکات کاربردی که میتواند در جلوگیری از بروز سرطان بر اثر آلودگی هوا موثر باشد، می‌پردازیم:
- اولین و راحت‌ترین نکته، بررسی و چک کردن شاخص آلودگی هوا می‌باشد که می‌توان با استفاده از وبسایت‌های مخصوص، تلویزیون، برنامه‌های رادیویی و حتی اپلیکیشن‌ها آن را بررسی کرد.
شاخص آلودگی هوا، با رنگ‌های مختلفی نشان داده می‌شوند و از رنگ سبز که هوای پاک را نشان می‌دهد آغاز شده و تا رنگ قهوه‌ای که نشان از آلودگی شدید هوا است، ادامه پیدا می‌کند.
- هنگامی شاخص آلودگی هوا بالاست، از ورزش کردن، پیاده‌روی و قرارگیری در معرض هوای آزاد خودداری کنید؛ چرا که نه تنها این فعالیت‌ها به بهبود سلامتی شما کمکی نمی‌کند، بلکه باعث ایجاد بیماری‌های مختلفی در دراز مدت می‌شود.
- این نکته زمانی تاثیرگذار خواهد بود که توسط اکثر افراد جامعه رعایت شود، آن هم کاهش مصرف انرژی بخصوص برق است؛ چرا که تولید برق باعث افزایش آلودگی هوا و نتیجه‌های منفی آن خواهد شد.
- افزایش سلامت هوای داخل خانه با استفاده از دستگاه‌های تصفیه کننده هوا از دیگر نکاتی است که رعایت آن میتواند از بروز بیماری‌هایی که به واسطه آلودگی ایجاد می‌شوند، جلوگیری کند.
- آتش زدن چوب و زباله‌های شهری و ذرات سمی آزاد شده از آنها در هنگام اشتعال، یکی از اصلی‌ترین علل آلودگی هوا می‌باشد و جلوگیری از این عمل، میتواند کمک بسیار زیادی به حفظ سلامت و پیشگیری از ابتلا به انواع بیماری‌ها کند.
بهترین ماسک تنفسی در مقابل آلودگی هوا
حال باید بدانیم که هنگام خرید ماسک باید به چه نکاتی توجه کنیم؟
۱. فیلتراسیون:
اولین و مهمترین نکته در خرید ماسک، میزان فیلتراسیون آن است. از آنجایی که ذرات معلق در هوا بسیار کوچک هستند، باید از ماسک‌هایی با درصد فیلتراسیون بالا استفاده کرد که تا جای ممکن از ورود آلاینده‌ها و ذرات ریز معلق در هوا به ریه‌ها و ایجاد سرطان بر اثر آلودگی هوا جلوگیری شود.
۲. تهویه:
از دیگر عوامل مهم تهویه ماسک است؛ یک ماسک مناسب علاوه بر تهویه خوبی که دارد باید فرد را در برابر ریز ذرات هوای آلوده محافظت کند و از ورود آنها به سیستم تنفسی جلوگیری کند.
۳. اندازه:
ماسک‌هایی که در مواقع آلودگی هوا استفاده می‌شوند، نه تنها جلوی صورت را به طور کامل می‌پوشانند بلکه کناره‌های صورت را نیز پوشش می‌دهند تا دقیق و کامل اندازه فضای بینی و اطراف دهان فرد شود.
برای آنکه این ماسک‌ها به طور کامل بر روی پل بینی فیکس شوند، گیره‌های فلزی بر روی ماسک طراحی شده‌اند که این کار را به بهترین شکل ممکن انجام می‌دهد.
ماسک اِن ۹۵ (N95) که با نام‌های دیگری نیز ممکن است در بازار به فروش برسد، بهترین و کارآمدترین نوع ماسک تنفسی در برابر هوای آلوده است که میتواند حتی کوچک‌ترین ذرات معلق در هوا را نیز فیلتر کند و از ورود آن به ریه فرد جلوگیری کند.
این ماسک همانطور که از اسمش مشخص است، توانایی فیلتر کردن هوا تا ۹۵ درصد را دارد و همچنین با طراحی خاصی که دارد، میتواند به طور کامل بینی و دهان فرد را بپوشاند که همین امر نفس کشیدن را تا حدودی سخت می‌کند.
منابع: Metropolis Healthcare– AirCare
