وقتی فردی مبتلا به سرطان تشخیص داده می‌شود دوران گیج کننده و طاقت فرسایی را پشت سر خواهد گذاشت. یکی از مهمترین کارهایی که پزشکان انجام می‌دهند جمع آوری اطلاعات دقیق در مورد سرطان است. این اطلاعات به آنها کمک می‌کند تا ویژگی‌های خاص تومور را بشناسند و بهترین درمان را برنامه ریزی کنند. با این مقاله از بای بای سرطان همراه باشید تا تفاوت گرید و استیج در سرطان را بشناسید.
استیج در سرطان چیست؟
استیج در سرطان برای توصیف میزان سرطان در بدن و محل قرارگیری آن استفاده می‌شود. این معیار به پزشکان کمک می‌کند تا اندازه تومور، گسترش سرطان و محل گسترش آن را تعیین کنند. این اطلاعات بسیار مهم است زیرا به برنامه ریزی و پیش بینی چشم انداز درمان بیمار کمک می‌کند.
در تعیین استیج سرطان معمولاً از سیستمی استفاده می‌کند که استیج‌ها را از 0 تا 4 شماره‌گذاری می‌کند. معنای کلی هر استیج به این ترتیب است:
استیج 0
سرطان استیج 0 که به عنوان سرطان «درجا» نیز شناخته می‌شود به این معنی است که سلول‌های سرطانی در محلی که شروع شده‌اند محدود شده و به بافت‌های مجاور گسترش پیدا نکرده‌اند. این مرحله غیر تهاجمی در نظر گرفته می‌شود و معمولاً بسیار قابل درمان است که اغلب از جراحی برای برداشتن تومور موضعی استفاده می‌شود. تشخیص زودهنگام در این استیج به طور کلی منجر به پیش آگهی بسیار مطلوبی می‌شود.
استیج 1
استیج 1 سرطان یعنی تومور نسبتاً کوچک بوده و عمیقاً در بافت‌های مجاور رشد نکرده است. سرطان استیج 1 به غدد لنفاوی یا سایر قسمت‌های بدن سرایت نکرده است. این مرحله اغلب سرطان در مراحل اولیه است و به طور معمول با موفقیت با جراحی و گاهی اوقات پرتودرمانی یا شیمی درمانی برای جلوگیری از عود بیماری درمان می‌شود.
استیج 2
سرطان استیج 2 به این معنی است که تومور بزرگتر از استیج 1 بوده و ممکن است شروع به رشد در بافت‌ها یا اندام‌های مجاور کرده باشد. سلول‌های سرطانی در این استیج به غدد لنفاوی مجاور گسترش یافته باشند اما به قسمت‌های دوردست بدن نرسیده است. درمان در این استیج اغلب شامل ترکیبی از جراحی، پرتودرمانی و شیمی درمانی برای حذف سرطان و کاهش خطر گسترش بیشتر آن است.
استیج 3
سرطان استیج 3 پیشرفته‌تر بوده و تومور بزرگتر و عمیق‌تر در بافت‌های اطراف رشد کرده است. سرطان این استیج احتمالاً به غدد لنفاوی مجاور سرایت کرده اما به اندام‌های دوردست نرسیده است. این استیج معمولاً به درمان تهاجمی‌تری از جمله جراحی، شیمی درمانی و پرتودرمانی برای کنترل گسترش و از بین بردن سرطان نیاز دارد.
استیج 4
سرطان استیج 4 که به عنوان سرطان متاستاتیک نیز شناخته می‌شود به این معنی است که سرطان به قسمت‌های دورتر بدن مانند سایر اندام‌ها یا استخوان‌ها گسترش یافته است. این مرحله جدی‌ترین و چالش برانگیزترین استیج برای درمان است. درمان این نوع سرطان بر کنترل گسترش، کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی متمرکز می‌شود که اغلب شامل درمان‌های سیستمیک مانند شیمی‌درمانی، درمان هدفمند، ایمونوتراپی و گاهی اوقات جراحی یا پرتودرمانی برای متاستازهای خاص است.
سیستم TNM
پزشکان اغلب از سیستمی به نام سیستم TNM برای استیج بندی سرطان استفاده می‌کنند. TNM مخفف تومور، گره و متاستاز است. هر یک از این دسته بندی‌ها ارزیابی شده و عددی برای توصیف وسعت سرطان به آنها داده می‌شود:
T (تومور): اندازه تومور اصلی و میزان رشد آن در بافت مجاور را توصیف می‌کند. تومور معمولاً در مقیاسی از 0 تا 4 درجه بندی می‌شود که اعداد بالاتر نشان دهنده یک تومور بزرگتر یا تهاجمی‌تر است.
N (گره): این عدد نشان می‌دهد که آیا سرطان به غدد لنفاوی مجاور گسترش یافته است یا خیر و چند گره درگیر شده است. غدد لنفاوی غدد کوچکی هستند که مواد مضر را فیلتر کرده و به مبارزه با عفونت‌ها کمک می‌کنند.
M (متاستاز): این عدد نشان می‌دهد که آیا سرطان به سایر قسمت‌های بدن گسترش یافته است یا خیر. M0 به معنای عدم متاستاز بوده و M1 به معنای گسترش سرطان است.
گرید در سرطان چیست؟
گرید در سرطان روشی برای توصیف چگونگی ظاهر سلول‌های سرطانی در زیر میکروسکوپ است. این عدد به پزشکان می‌فهماند که سرطان با چه سرعتی احتمال رشد و گسترش دارد. گرید سرطان به پزشکان در تصمیم گیری در مورد بهترین گزینه‌های درمانی کمک می‌کند.
سلول‌های سرطانی بر اساس میزان تفاوت آنها با سلول‌های سالم و طبیعی بر اساس یک مقیاس گریدبندی می‌شوند که به این ترتیب است:
گرید 1:
سلول‌های سرطانی گرید 1 شباهت زیادی به سلول‌های طبیعی دارند و معمولاً به کندی رشد می‌کنند. این سرطان به عنوان سرطان بسیار تمایز یافته نیز شناخته می‌شود.
گرید 2:
سلول‌های سرطانی گرید 2 تا حدودی با سلول‌های طبیعی متفاوت به نظر می‌رسند و سریعتر رشد می‌کنند. این سرطان به عنوان سرطان با تمایز متوسط نیز شناخته می‌شود.
گرید 3:
سلول‌های سرطانی گرید 3 بسیار متفاوت از سلول‌های طبیعی به نظر می‌رسند و تمایل به رشد سریع تری دارند. این سرطان به عنوان سرطان با تمایز ضعیف نیز شناخته می‌شود.
گرید 4:
سلول‌های سرطانی گرید 4 بسیار غیر طبیعی به نظر می‌رسند و اصلا شبیه سلول‌های طبیعی نیستند. این سرطان‌ها خیلی سریع رشد می‌کنند و گسترش می‌یابند. این سرطان به عنوان سرطان تمایز نیافته نیز شناخته می‌شود.
جدول تفاوت گرید و استیج در سرطان بای بای سرطان
| ویژگی | گرید (Grade) | استیج (Stage) |
|---|---|---|
| تعریف | درجه‌بندی سلول‌های سرطانی براساس ظاهر و ساختار آنها در زیر میکروسکوپ | مرحله‌بندی سرطان براساس اندازه تومور و میزان گسترش آن در بدن |
| معیار | مشخصه‌های سلولی (چقدر سلول‌های سرطانی به سلول‌های نرمال شبیه‌اند) | اندازه تومور، درگیری غدد لنفاوی و متاستاز به سایر بخش‌های بدن |
| انواع | Grade 1 (کم‌درجه)، Grade 2 (متوسط‌درجه)، Grade 3 (پُر‌درجه)، و گاهی Grade 4 | Stage 0 (In situ)، Stage I (محدود به یک ناحیه)، Stage II و III (گسترش محدود به نواحی نزدیک)، Stage IV (متاستاز به بخش‌های دور) |
| اهمیت | کمک به پیش‌بینی سرعت رشد و تکثیر سرطان | تعیین گزینه‌های درمانی و پیش‌آگهی |
| کاربرد در تصمیم‌گیری درمانی | معمولاً در انتخاب نوع درمان جراحی و رادیوتراپی | انتخاب روش‌های درمانی مانند جراحی، شیمی‌درمانی، رادیوتراپی و غیره |
| مقایسه با نرمال | شباهت یا تفاوت بافت سرطانی به بافت نرمال | گستردگی و پراکندگی سرطان در بدن |
نمونه‌هایی از گرید و استیج در سرطان
سرطان پستان
استیج: سرطان پستان معمولاً با استفاده از سیستم TNM (تومور، گره، متاستاز) استیج بندی می‌شود. استیج می‌تواند از 0 (غیر تهاجمی) تا 4 (متاستاتیک) باشد. به عنوان مثال استیج 1 سرطان پستان به این معنی است که تومور کوچک بوده و به غدد لنفاوی یا سایر قسمت‌های بدن گسترش نیافته است. استیج 4 سرطان سینه به این معنی است که به سایر اندام‌ها گسترش یافته است.
گرید: گرید سلول‌های سرطانی پستان بر اساس میزان ظاهری سلول‌های سرطانی شبیه سلول‌های طبیعی تعیین می‌شود. سلول‌های سرطان سینه گرید 1 بیشتر شبیه سلول‌های طبیعی هستند و تهاجمیت کمتری دارند. سلول‌های سرطان سینه گرید 3 بسیار متفاوت از سلول‌های طبیعی به نظر می‌رسند و تهاجمی‌تر هستند.
سرطان ریه
استیج: سرطان ریه نیز از سیستم TNM برای تعیین استیج استفاده می‌کند. سرطان ریه در مراحل اولیه (استیج 1) نشان می‌دهد که سرطان به ریه‌ها محدود شده است. سرطان ریه در مرحله پیشرفته (استیج 4) به این معنی است که به سایر قسمت‌های بدن گسترش یافته است.
گرید: گرید سلول‌های سرطانی ریه به تعیین اینکه چقدر غیرطبیعی به نظر می‌رسند و احتمال رشد سریع آنها کمک می‌کند. سلول‌های سرطانی ریه با گرید بالا بسیار متفاوت از سلول‌های طبیعی به نظر می‌رسند و به سرعت رشد می‌کنند.
برخی از سرطان‌ها دارای سیستم‌های تعیین استیج و گرید منحصربه‌فردی هستند که متناسب با ویژگی‌های خاص آنها است:
سرطان مغز
سرطان مغز معمولاً گریدبندی می‌شود اما استیج بندی نمی‌شود. این امر به این دلیل است که تومورهای مغزی معمولاً محدود به مغز هستند و مانند سایر سرطان‌ها به سایر قسمت‌های بدن سرایت نمی‌کنند. دانستن گرید سلول‌های سرطانی مغز به تعیین میزان تهاجمی تومور کمک می‌کند.
سلول‌های سرطانی مغز از گرید 1 (کمترین تهاجم) تا گرید 4 (تهاجمی‌ترین) گریدبندی می‌شوند. به عنوان مثال سرطان مغز گرید 4 مانند گلیوبلاستوما بسیار تهاجمی است و پیش آگهی ضعیفی دارد.
سرطان پروستات
سرطان پروستات از یک سیستم درجه بندی منحصر به فرد به نام امتیاز گلیسون استفاده می‌کند. این امتیاز نحوه نگاه سلول‌های سرطانی را در زیر میکروسکوپ ارزیابی کرده و میزان احتمال رشد و گسترش سرطان را پیش بینی می‌کند. امتیاز گلیسون از 6 (گرید پایین) تا 10 (گرید بالا) متغیر است. امتیاز گلیسون کمتر به این معنی است که سلول‌های سرطانی بیشتر شبیه سلول‌های طبیعی هستند و تهاجم کمتری دارند. امتیاز گلیسون بالاتر این معنا را دارد که سلول‌های سرطانی بسیار متفاوت از سلول‌های طبیعی به نظر می‌رسند و تهاجمی‌تر هستند.
لوسمی لنفوسیتی مزمن (CLL)
لوسمی لنفوسیتی مزمن نوعی سرطان خون است و از سیستم مرحله بندی Rai استفاده می‌کند که با سیستم TNM که برای تومورهای جامد استفاده می‌شود متفاوت است. سیستم Rai این لوسمی را بر اساس تعداد لنفوسیت‌های خون، اندازه غدد لنفاوی، طحال و کبد و وجود کم خونی یا تعداد کم پلاکت‌ها استیج بندی می‌کند. این استیج‌ها از 0 (خطر کم) تا 4 (خطر بالا) متغیر است.
نحوه استفاده پزشکان از گرید و استیج در سرطان
اطلاعات به دست آمده از گرید و استیج در سرطان در نحوه گرفتن تصمیمات درمانی و ارائه اطلاعات در مورد پیش آگهی بیمار اساسی است. در این بخش مقاله نحوه استفاده پزشکان از این اطلاعات مهم در مدیریت سرطان را بررسی می‌کنیم:
برنامه ریزی درمان
دانستن گرید و استیج در سرطان به پزشکان کمک می‌کند تصمیم بگیرند آیا بیمار به جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی، درمان هدفمند، ایمونوتراپی یا ترکیبی از این درمان‌ها نیاز دارد یا خیر. به عنوان مثال سرطان‌های در استیج اولیه (مانند استیج 1 یا 2) به طور موثر تنها با جراحی درمان می‌شوند اما استیج‌های پیشرفته‌تر (مانند استیج 3 یا 4) به ترکیبی از درمان‌ها نیاز خواهد داشت.
سرطان‌های گرید بالا که تهاجمی‌تر هستند در مقایسه با سرطان‌های گرید پایین اغلب به درمان فشرده‌تری نیاز دارند. به عنوان مثال بیمار مبتلا به تومور گرید بالا به شیمی درمانی تهاجمی‌تر یا دوز بالاتر پرتودرمانی برای هدف قرار دادن سلول‌های سرطانی به سرعت در حال رشد نیاز دارند.
پیش آگهی
سرطان‌هایی که در استیج اولیه (استیج 0 تا 2) هستند به طور کلی در مقایسه با سرطان‌هایی که در استیج پیشرفته (استیج 3 و 4) هستند پیش آگهی بهتری دارند. به طور مشابه سرطان‌های گرید پایین که بیشتر شبیه سلول‌های طبیعی هستند تمایل به رشد و انتشار کندتری داشته و بنابراین پیش آگهی بهتری نسبت به سرطان‌های درجه بالا دارند.
پزشکان در طول درمان از تعیین گرید و استیج در سرطان برای نظارت بر میزان پاسخ بیماری به درمان استفاده می‌کنند. به عنوان مثال اگر یک تومور با گرید بالا پس از درمان شروع به کوچک شدن کند نشان دهنده موثر بودن درمان است.
ارتباط با بیمار
تعیین گرید و استیج در سرطان زبان مشترکی به پزشکان می‌دهد تا در مورد وضعیت بیمار صحبت کنند و ارتباط بهتر بین تیم پزشکی را تسهیل می‌کند. انکولوژیست، جراح، رادیولوژیست، پاتولوژیست‌ها و سایر متخصصان از اطلاعات گرید و استیج در سرطان برای همکاری در ارائه بهترین رویکرد درمانی استفاده می‌کنند. این امر تضمین می‌کند که همه اعضای تیم درمانی با یکدیگر هماهنگ هستند و می‌توانند تخصص خود را در برنامه درمانی بیمار سهیم کنند.
دانستن گرید و استیج در سرطان به بیماران و خانواده آنها کمک می‌کند تا شدت بیماری و دلایل پشت گزینه‌های درمانی انتخاب شده را درک کنند. این امر آنها را قادر می‌سازد تا سؤالات آگاهانه بپرسند و به طور فعال در درمان عزیز خود مشارکت کنند.
سایر عوامل در ارزیابی سرطان
دانستن گرید و استیج در سرطان بسیار مهم است اما این موارد تنها عواملی نیستند که پزشکان هنگام ارزیابی سرطان در نظر می‌گیرند:
تست مولکولی و ژنتیکی
پیشرفت در تحقیقات سرطان اهمیت ویژگی‌های ژنتیکی و مولکولی تومورها را برجسته کرده است. پزشکان برای نشانگرهای زیستی یا جهش‌های ژنتیکی خاص تست می‌گیرند که می‌تواند بر نحوه رفتار سرطان و پاسخ به درمان تأثیر بگذارد. به عنوان مثال برخی سرطان‌های سینه برای گیرنده‌های HER2، استروژن و پروژسترون مورد آزمایش قرار می‌گیرند که می‌توانند گزینه‌های درمانی و پیش آگهی را تحت تأثیر قرار دهند.
شناسایی جهش‌های ژنتیکی می‌تواند به تعیین اینکه آیا درمان‌های هدفمند گزینه در اختیار پزشک هستند یا خیر کمک کند. این درمان‌ها به طور خاص سلول‌های سرطانی را با تغییرات ژنتیکی خاص هدف قرار داده و رویکرد درمانی شخصی و اغلب مؤثرتر را ارائه می‌دهند.
سلامت کلی بیمار
سلامت کلی و تاریخچه پزشکی بیمار نقش مهمی در درمان سرطان دارد. شرایطی مانند بیماری قلبی، دیابت یا سایر بیماری‌های مزمن بر انتخاب و شدت درمان سرطان تأثیر می‌گذارد. پزشکان باید این عوامل را در نظر بگیرند تا مطمئن شوند برنامه درمانی برای بیمار ایمن و مؤثر است.
بیماران مسن یا افرادی که سطح تناسب اندام پایین‌تری دارند به اندازه بیماران جوان و سالم‌تر درمان‌های تهاجمی را تحمل نمی‌کنند. پزشکان باید برنامه درمانی‌ای را تنظیم کنند تا اثربخشی را با توانایی بیمار برای تحمل درمان متعادل کند.
محل و اندازه تومور
ویژگی‌های فیزیکی تومور مانند محل و اندازه آن در تعیین رویکرد درمانی مهم هستند. تومورهایی که در مناطقی قرار دارند که دسترسی به آنها از طریق جراحی دشوار است ممکن است به درمان‌های جایگزین مانند پرتودرمانی یا شیمی درمانی نیاز داشته باشند. اگر تومور به اندام‌های حیاتی فشار وارد کرده یا به آنها حمله کند ممکن است نیاز به مداخله فوری برای تسکین علائم یا جلوگیری از عوارض بیشتر داشته باشد.
کلام آخر
در این مقاله بای بای سرطان دیدیم که آشنایی با تفاوت گرید و استیج در سرطان برای پزشکان و بیماران بسیار مهم است. این اطلاعات به برنامه ریزی بهترین درمان، پیش بینی نتیجه احتمالی و بهبود ارتباطات بین تیم پزشکی کمک می‌کند. اگر شما یا یکی از نزدیکانتان مبتلا به سرطان تشخیص داده شد در مورد گرید و استیج سرطان از پزشک خود بپرسید. دانستن این اطلاعات به شما در تصمیم گیری آگاهانه در مورد درمان و مراحل بعدی کمک می‌کند.
منابع:
