نقش پراهمیت داروها در درمان همه‌ی بیماری‌ها علی الخصوص بیماری‌های مزمنی همچون سرطان بر همگان آشکار است. در حقیقت وجود این داروها و اثرگذاری آنها در روند درمان سرطان، نور امید بخشی برای مبتلایان به این بیماری خواهد بود. در ادامه‌ی این مقاله بای بای سرطان قصد داریم به طور جزئی‌تری داروهای ضد سرطان مورد استفاده در روند درمان، داروخانه سرطان همچنان موارد موثر در پشگیری از بروز سرطان را بررسی کنیم.
تعریف داروخانه
همانطور که میدانید داروخانه، محلی است که بیماران داروهای مورد نیاز اعم از داروهای درمانی و یا مکمل‌های تقویتی و انواع دیگری از محصولات بهداشتی را می‌توانند تهیه کنند.
با نگاهی به پیشینه‌ی دارو سرطانی و داروخانه سرطان در می‌یابیم که تاریخچه آن به چندین سال قبل باز می‌گردد، جایی که در اوایل قرن ۱۹ داروخانه‌ها و داروسازی رسما به عنوان رشته و حرفه‌ای مستقل و جدا از سایر رشته‌های علوم پزشکی، شروع به فعالیت کرد.
عده‌ای معتقدند که اولین داروخانه راه اندازی شده در آمریکا و در سال ۱۸۲۳ واقع در شهر نیواورلانز تاسیس شد اما عده‌ای دیگر اذعان داشتند که اولین آن پیشتر در شهر ویرجینیا تاسیس شده است ولی به علت وقوع جنگ‌های انقلابی که در آمریکا رخ داده بود، قبل از آن که به ثبت رسمی برسد و شناخته شود، نابود شد.
در سال ۱۸۶۴ در طی جنگ‌های داخلی آمریکا، داروخانه‌ای مبنی بر داروخانه‌ی میدان جنگ به وجود آمده بود که داروها و اقلام مورد نیاز سربازان و مجروحان جنگی را در دسترس آنها قرار میداد.
در سال ۱۹۲۰ داروخانه‌های تجویزی به وجود آمدند، که علاوه بر فروش دارو و تهیه نسخه مورد نیاز بیماران، خود نیز با توجه به مشکلات بیماران دوز صحیحی از دارو را برای آنها تجویز می‌کردند.
با گذشت زمان و پیشرفت روز افزون تکنولوژی و علم، برخی علاوه بر ارائه دارو، خود نیز بعضی از داروهای خاص بیماران را به صورت دست ساز می‌ساختند، به طوری که این داروها توسط هیچ کمپانی داروسازی ساخته نمی‌شد.
در ادامه نیز داروخانه‌ها به جهت جلوگیری از سو استفاده بعضی افراد، از دادن داروهای مهم و حیاتی به بیماران، بدون وجود نسخه و تجویز پزشک خودداری کردند.
قوی ترین داروهای ضد سرطان
طبق نتایج مطالعات صورت گرفته، درمان سرطان به واسطه روش‌های مختلف و متودهای درمانی متفاوتی انجام می‌شود.
دارو درمانی و استفاده از داروهای ضد سرطان یکی از روش‌های مهم و پایه در درمان بسیاری از سرطان‌ها است که مانند سایر روش‌های درمانی مزایا و معایب مختص به خود را خواهد داشت.
این داروها یا شیمی‌درمانی، طیفی از داروهای شیمیایی هستند که به واسطه احاطه کردن سلول‌های بیماری‌زا و متوقف کردن رشد آنها، به نابودی این بیماری می‌پردازند به شکلی که می‌توانیم آنها را داروخانه سرطان بنامیم.
اگرچه در استفاده از این داروها علاوه بر سلول‌های بیماری‌زا، سلول‌های سالم نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرند و این موضوع را میتوان بزرگترین عیب این دسته از داروها دانست.
این داروها بیشترین تاثیر خود را بر روی مغز استخوان، اندام‌های تناسلی، دستگاه گوارش و فولیکول‌های پوست اعمال می‌کنند.
در ادامه مصرف این داروها، کلیه‌ها و کبد نیز تحت تاثیر عوارض دارویی قرار می‌گیرند و از آن جایی که این نواحی ارگان‌های متابولیسم و رفع سمیت بدن هستند، ممکن است آسیب‌های جبران ناپذیری در استفاده بی رویه از داروها به این ارگان‌ها وارد شود.
امروزه بیش از ۱۰۰ نوع داروی مختلف و اقلام داروخانه‌ای، به صورت تک درمانی و یا درمان ترکیبی در شیمی درمانی استفاده می‌شوند.
برای سالیان متعدد داروهای ضد سرطان مورد استفاده در شیمی درمانی، داروهایی بودند که فقط DNA سلول‌های سرطانی را هدف قرار می‌دادند.
البته که این داروها، با توجه به مکانیسم و هدف درمانی که دارند، در دسته‌های متفاوتی قرار خواهند گرفت.
دسته بندی داروهای ضد سرطان
قصد داریم شما را به داروخانه سرطان ببریم و در آن جا به انواع دسته بندی‌های داروهای ضد سرطان را اشاره کرده و مختصری در مورد هرکدام بیاموزیم.
۱- عوامل آلکیله کننده:
این گونه از داروها، به صورت مستقیم با اضافه کردن متیل و سایر گروه‌های آلکیله کننده به نوکلئوتیدهای DNA، سلول‌های سرطانی را از بین می‌برند.
در واقع به واسطه ایجاد این آسیب‌ها، سلول سرطانی توانایی تقسیم و رشد خود را از دست می‌دهد.
همچنین متابولیسم‌های هوازی و بی‌هوازی داخل سلول به واسطه آلکیله شدن پروتئین‌ها و آنزیم‌ها متوقف می‌شود و سلول رفته رفته از بین میرود
داروهای گروه آلکیله کننده ضد سرطانی شامل سیکلوفسفامید، ایفوسفامید، ملفالان و کلرامبوسیل میباشند.
۲- ضد متابولیت‌ها:
این دسته از داروهای ضد سرطان، با مهار سنتز DNA و RNA سلول بیماری‌زا و سایر ماکرو مولکول‌ها از پخش شدن و تقسیم سلول جلوگیری می‌کنند.
همچنین با تخریب و مهار واحد سازنده DNA و RNA یعنی نوکلئوتیدها این سلول‌ها از بین خواهند رفت.
مهمترین داروهای ضد سرطان این دسته شامل فلوراوراسیل، کپسیتابین، انیلوراسیل، هیدروکسی اوره، مرکاپتوپورین و تیوگوانین میباشند.
۳- آنتی بیوتیک‌های ضد تومور:
داروهای این دسته دارویی با متعادل کردن جهش‌ها و تغییراتی که در DNA سلول‌ها به وجود می‌آید، از پیدایش سلول‌های جدید سرطانی و پیشرفت سلول‌های سرطانی که وجود دارند، جلوگیری می‌کنند.
داروهای ضد سرطان مورد استفاده در این دسته بندی شامل کمپتوتسین، ایرینوتکان، دوکسوروبیسین، دانوروبیسین و الیپیسین میباشند.
۴- داروهای گیاهی:
داروهای گیاهی تاثیرات خود را در مرحله میتوز سلولی با جلوگیری از شکل گیری دوک تقسیم اعمال کرده و از پخش شدن و رشد بیش از حد سلول‌های سرطانی در بدن جلوگیری می‌کنند.
داروهای مورد استفاده در درمان سرطان شامل وین بلاستین، وین کریستین، پودوفیلوتوکسین و تنیپوزید میباشند.
عوارض داروهای ضد سرطان
پس از گذر از داروخانه سرطان، نوبت به بررسی عوارض ناشی از داروهای ضد سرطان میرسد. داروهای مورد استفاده در دارو درمانی و شیمی درمانی علاوه بر از بین بردن سلول‌های سرطانی و بیماری‌زا و همچنین کاهش عارضه‌های سرطان ممکن است عوارض جانبی نیز در پی داشته باشند.
شایع‌ترین عوارضی که به واسطه مصرف داروهای ضد سرطان به وجود می‌آیند شامل:
- کاهش چشمگیر گلبول‌های سفید که ریسک بروز عفونت‌ها را در بیماران افزایش می‌دهد.
- خستگی و بی‌حالی مفرط
- درد و خونریزی دهان
- مشکلات گوارشی اعم از تهوع و استفراغ
- کاهش اشتها و لاغری
- اسهال و یبوست
- ریزش مو که در زمان درمان با داروهای شیمی درمانی شایع‌تر است.
- بروز تغییرات پوستی و حساسیت‌های آن
- بروز مشکلات باروری و تغییرات سطح هورمون‌های جنسی و میل جنسی
داروخانه سرطان
به این جهت که توضیحات مربوط به داروها، برای شما ملموس‌تر باشند، در ادامه چهار داروی برتر درمان داروخانه سرطان را به همراه موارد استفاده‌ی آنها آورده‌ایم.
رِولیمید:
به نام آزمایشگاهی لنالیدومید نیز شناخته می‌شود، داروی ضد سرطان است که در بیماری‌های پوستی و انواع سرطان پوست کاربرد دارد.
این دارو بیش از یک دهه است که در لیست پرفروش‌ترین داروهای به کار رفته در درمان سرطان قرار دارد و از تاثیرات مهم آن میتوان به افزایش رشد و ترمیم کلاژن‌های پوستی اشاره کرد.
- اپدیوو:
داروی موثر دیگری از داروهای ضد سرطان است که با نام آزمایشگاهی نیولوماب نیز شناخته می‌شود. این دارو در سرطانهای خوشخیم ریه، سرطان‌های‌کلیوی و بیماری‌های لنفوم هوچکین کاربرد دارد.
این نوع از داروها را میتوان در خط اول مبارزه با سرطان ریه به کار گرفت. اپدیوو را میتوان هم به صورت تک درمانی و هم به صورت ترکیبی با روش‌های دیگر مثل رادیوتراپی و عمل جراحی استفاده کرد.
- ایمبروویکا:
ایمبروویکا که با نام آزمایشگاهی ایبروتینیب نیز مشهور است در سرطانهای مزمن خون و سرطانهایی که به گره‌های لنفاوی متاستاز می‌کنند، کاربرد خواهد داشت. همچنین این دارو میتواند در درمان سرطانهای نادر که احتمال بروز و درمان آنها بسیار کم است نیز مفید عمل کند.
- کیترودا:
این دارو که با نام آزمایشگاهی پمبرولیزوماب نیز به فروش میرسد در درمان سرطانهای پوست، سرطانهای ریه خوشخیم و بدخیم و همچنین سرطانهای متاستاز شده به نواحی سر و گردن کاربرد خواهد داشت. این دارو علاوه بر درمان سرطانهای نام برده شده، در درمان تومورهایی که به درمان‌های دیگر پاسخ نمیدهند هم موثر واقع می‌شود.
برنامه آموزش به بیماران سرطانی در خصوص نحوه مصرف داروهای ضد سرطان
برنامه آموزش به بیمارهای سرطانی از سال ۱۹۹۵ کلید خورد تا به بیمارانی که دچار سرطان شده‌اند و کسانی که قرار است از این اشخاص مراقبت کنند، آموزش‌های لازم و اطلاعات مفیدی برای شناخت بهتر بیماری خود داده شود.
هدف از اجرای این برنامه، آموزش کامل به تمامی اشخاصی است که نیازمند اطلاعات درباره تمامی بیماری‌های مرتبط با سرطان هستند که این اطلاعات شامل پیشگیری، ریسک فاکتورها، درمان، بقای بیمار و مراقبت‌های مورد نیاز قبل از مرگ می‌باشد.
معمولا بیماران و اطرافیان آنها، بعد از تشخیص و اطلاع از وجود سرطان شروع به تحقیق و بررسی درباره روش‌های درمانی، مراقبت‌های لازم، متودهای درمانی احتمالی به کار گرفته شده، عوارض جانبی و احتمال درمان و بقای بیمار می‌کنند.
البته که در بسیاری از اشخاص، بیماری بسیار خوشخیم و ضعیف است و بیمار با اقدامات سریع میتواند بیماری را ریشه کن کند.
به طور کلی این آموزش‌هایی که در اختیار عموم مردم بخصوص بیماران مبتلا به سرطان قرار می‌گیرد، باعث می‌شود تا بیمار با روحیه بالا و به دور از استرس و نگرانی در مواجه با این بیماری‌ها برخورد کند و روحیه و انگیزه خود را برای مقابله و درمان از دست ندهد.
شاید کلیشه‌ای باشد اما بدانید سرطان پایان مسیر نیست، چیزی که در این مسیر مهم است روحیه‌ی جنگندگی و امید شما به بهبودی است، پس امیدوار و قوی بمانید.
هدف ما در سایت بای بای سرطان این است که شما بتوانید امیدتان را تا زمان بهبودی از بیماری زنده نگه دارید.
منابع: