تخمدان، بخش بادامی شکل دستگاه تناسلی زنانه که نقش موثری در روند تخمک گذاری و تشکیل جنین، بازی می کند. در این مقاله بای بای سرطان، روند سرطان تخمدان و شناسایی علائم سرطان تخمدان و روش های تشخیصی و درمانی آن را بررسی خواهیم کرد.
خواندن این مقاله برای همه ی بانوان، جهت ارتقای دانش و آشنایی با روش های پیشگیری از ابتلا به سرطان تخمدان و کیست تخمدان، توصیه می شود.
سرطان تخمدان چیست؟
همانطور که گفتیم، تخمدان، بخش بادامی شکل دستگاه تناسلی زنانه است و تولید تخمک می کند. این تخمک ها از طریق لوله فالوپ وارد رحم می شوند، جایی که احتمال باروری تخمک وجود دارد.
تخمک ها دو عدد هستند و در دو طرف شکم قرار گرفته اند، به طوری که با تولید بعضی هورمون ها باعث ایجاد چرخه قاعدگی و باروری می شوند.
این سرطان، در سلول های این عضو، با سرعت بالایی شکل می گیرد و باقی بافت ها و سلول های سالم را نیز ممکن است دستخوش تغییر کند.
کیست تخمدان
کیست تخمدان، کیسه ای است پر از مایع که بر روی تخمدان تشکیل می شود. تشکیل این کیست ها در خانم ها بسیار شایع هستند و در اکثر مواقع علائم خاصی از خود بروز نمی دهند.
تفاوت علائم سرطان تخمدان با علائم سرطان رحم
زمانی که این سرطان در بدن فرد ایجاد می شود، در مراحل اولیه ممکن است علائم قابل تشخیصی ایجاد نکند، اما با پیشرفت و وخیم شدن سرطان، علائم بالینی مربوط به آن، پدیدار می شوند که گاهی ممکن است به بیماری های دیگر نیز نسبت داده شوند.
در ادامه به برخی از علائم سرطان تخمدان اشاره می کنیم:
- نفخ و تورم شکم
- احساس سیری زودرس هنگام غذا خوردن
- کاهش وزن خود به خودی در مدت زمان کوتاه
- درد و ناراحتی در ناحیه لگن
- خستگی
- درد پشت
- تغییرات عادات گوارشی و بروز یبوست در بیمار
- احساس نیاز به دفع ناگهانی ادرار
مهمترین تفاوت در علائم سرطان تخمدان با علائم سرطان رحم، خونریزی واژینال و وجود ترشحات غیرطبیعی آن است که در سرطان رحم اتفاق می افتد ولی در این سرطان خیر.
علل ایجاد سرطان تخمدان
سرطان زمانی بروز پیدا می کند که جهشی در DNA سلول های تخمدان صورت گرفته باشد که این تغییر، بر عملکرد سلول‌ها و رشد بیرویه آنها موثر است و در نهایت نتیجه آن ایجاد تومور در تخمدان است.
اما علت اصلی این جهش ها که باعث بروز این بیماری می شوند، هنوز مشخص نیست.
همواره علل و ریسک فاکتورهایی وجود داشته که باعث افزایش احتمال ابتلا به این بیماری می شوند:
- در سنین بالا احتمال ابتلا به سرطان تخمدان بیشتر خواهد بود.
- بعضی از بدخیمی‌های تخمدان، ناشی از ژن هایی است که از والدین به ارث برده شده است که باعث بروز سرطان در فرد می شوند. این ژن های ذکر شده، گاهی باعث بروز سرطان سینه نیز می شوند.
- سابقه خانوادگی ابتلا به این سرطان نیز می تواند بسیار موثر باشد. اگر یکی از اعضای نزدیک خانواده، دچار این بیماری شده باشد، احتمال ابتلا سایر افراد خانواده به این سرطان، بیش از پیش افزایش پیدا می کند. چرا که ژن‌های مشابهی در افراد خانواده وجود دارد.
- اندومتریوز (Endometriosis) که اختلالی بسیار دردناک است و باعث افزایش احتمال بروز این بیماری در بانوان می شود.
- سن آغاز و پایان دوران قاعدگی نیز در این امر بسیار تاثیرگذار است. شروع قاعدگی در سنین پایین و پایان آن در سنین بالا، ریسک ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش می دهد.
- عدم حاملگی نیز از دیگر عوامل تاثیرگذار است و ریسک ابتلا به سرطان تخمدان را بالا می برد.
انواع سرطان تخمدان
نوع سلولی که سرطان درگیر می کند و محلی که سرطان از آنجا آغاز شده است، به متخصصین کمک می کند تا بتوانند روش درمانی مناسبی را برای فرد در‌نظر بگیرند.
این سرطان با توجه به سلولی که بیمار می کند، انواع مختلفی دارد، که شامل:
- سرطان سلول های اپیتلیال تخمک (Epithelial ovarian cancer) این نوع از سرطان، شایعترین نوع آن است که سلول های اپتلیال را درگیر می کند.
- تومورهای استورمال (Stromal tumors) که این تومورها معمولا در مراحل اولیه قابل شناسایی و درمان هستند.
- سرطان سلول های جرم تخمدان (Germ cell tumors) این نوع سرطان بسیار نادر است و در سنین پایین تر شایع‌تر است.
راه های تشخیص سرطان تخمدان
تست ها و پروسه های تشخیصی مختلفی برای تشخیص این سرطان وجود دارند که پس از شک به وجود این سرطان در اشخاص، بر اساس علائم سرطان تخمدان، بر روی افراد انجام می شوند.
از جمله این تست ها:
- تست لگنی، که در‌آن پزشک متخصص با استفاده از دو انگشت خود دیواره داخلی رحم و از بیرون شکم به وسیله کف دست بخش خارجی رحم را جهت وجود هرگونه سرطان معاینه می کند.
- تست ها و عکسبرداری های فراصوت مختلفی مثل CT Scan و یا MRI به پزشکان کمک می کند تا با بهره گیری از عکس ها، اندازه و ساختار تخمدان ها را مورد بررسی قرار دهند.
- آزمایش خون، از دیگر روش های تشخیصی است اما پاسخ قطعی در خصوص ابتلا به سرطان نخواهد بود. در این روش، پزشک با بررسی آزمایش خون فرد مشکوک به بیماری، به دنبال هرگونه تغییرات معنادار فاکتورهای سرطان خواهد بود.
- در بعضی کیسه ها، متخصصین نمی توانند به طور قطعی وجود سرطان را در فرد تایید کنند، به همین جهت به وسیله ی عمل جراحی و انجام تست های بیشتر از بافت تخمدان ها، در خصوص ابتلای فرد به سرطان و وجود کیست تخمدان به قطعیت می رسند.
- تست های ژنتیکی نیز می توانند توضیحی برای علت بروز سرطان، در فرد باشند.
تشخیص سرطان تخمدان با تست پاپ اسمیر
پاپ اسمیر یا (Pop Test) از تست های تشخیصی مهم و کاربردی، جهت بررسی سرطان دهانه رحم یا سرویکس است که در آن، با استفاده از ابزارهای مخصوص، از دهانه رحم نمونه برداری می شود تا وجود سرطان و یا احتمال ابتلا به آن در آینده، بررسی شود.
در موقعیت های نادر، این سرطان توسط تست پاپ اسمیر تشخیص داده می شوند. اگر سلول های سرطانی از تخمدان حرکت کنند و از درون لوله فالوپ به سمت رحم و دهانه رحم بیایند، امکان تشخیص این نوع سرطان توسط تست پاپ اسمیر وجود خواهد داشت که البته خیلی قابل اعتماد نخواهد بود.
بنابراین لازم است که علاوه بر انجام این تست، تست های اختصاصی برای تشخیص این سرطان و وجود کیست تخمدان انجام شود.
درمان سرطان تخمدان
درمان این سرطان، معمولا با ترکیب چند روش درمانی صورت می گیرد، تا تاثیر بهتری در روند درمان اعمال شود. برای درمان سرطان تخمدان راه های متخلفی همچون:
جراحی (Surgery)
که با توجه به میزان وخامت سرطان و نوع سلولهایی که درگیر شده است، میتواند متفاوت باشد.
انواع جراحی برای درمان سرطان تخمدان:
جراحی برای برداشتن یک تخمدان در مراحل اولیه سرطان صورت می گیرد.
در شرایطی که سرطان هنوز خیلی پیشرفت نکرده باشد و فقط یک تخمدان درگیر باشد. در این جراحی امکان بچه دار شدن بیمار، تحت تاثیر قرار خواهد گرفت.
جراحی برای برداشتن هر دو تخمدان، زمانی صورت می گیرد که هر دو تخمدان درگیر شده باشد.
پزشکان، تخمدان ها و لوله های فالوپ را خارج می کنند اما رحم را نگه می دارند تا با استفاده از تخمکی که فیریز کردند، فرد در آینده امکان بارداری داشته باشد.
در سرطان های پیشرفته پزشک علاوه بر تخمدان ها، رحم را نیز خارج می کنند.
شیمی درمانی (Chemotherapy)
در این روش، از داروهای بسیار قوی برای درمان سلول های سرطانی استفاده می شود که فرد یا از طریق قرص و یا به شکل تزریقی، این داروها را دریافت می کند.
درمان هدفمند (Targeted therapy)
در این‌درمان، از داروهایی استفاده می شود که نقاط ضعف سلول های سرطانی را پیدا کرده و از همان طریق، آنها را نابود می کند.
هورمون تراپی (Hormone therapy)
روشی است که در آن، ترشح استروژن مهار می شود چرا که سلول های سرطانی از استروژن برای رشد بیشتر خود استفاده می کنند. این متود درمانی، بیشتر برای درمان سرطان های اولیه مناسب است.
ایمونوتراپی (Immunotherapy)
از داروهایی استفاده می شود که سیستم ایمنی خود شخص را شبیه سازی می کنند و به این شکل، باعث نابودی سلول‌های سرطانی می شوند.
درمان کیست تخمدان
درمان مورد نیاز برای کیست های تخمدان، با توجه به شکل و ظاهر کیست، می تواند متفاوت باشد. در ادامه به چند روش درمانی متداول برای کیست تخمدان پرداختیم.
در بسیاری از کیس ها، پزشک متخصص پس از انجام تست های تشخیصی و تشخیص کیست تخمدان، درمان را آنی شروع نمی کند.
پزشک به کیست چند هفته تا چند ماه زمان می دهد سپس با انجام آزمایشاتی بررسی می کند که آیا کیست از بین رفته است یا خیر.
اگر کیست خود به خودی از بین رفته باشد، اقدام خاصی مورد نیاز نیست اما اگر کیست از بین نرفته باشد و بیشتر رشد کرده باشد، درمان جراحی در دستور کار قرار می گیرد.
همانطور که گفتیم در کیست های بزرگ و کیست هایی که باعث بروز علائم می شوند، درمان جراحی مورد نیاز است. دو نوع جراحی برای برداشتن کیست ها وجود دارد:
لاپاروسکوپی (Laparoscopy)
در این روش جراحی، برش های کوچکی در شکم ایجاد می شود و وسیل های لوله مانند به نام لاپارسکوپ که در سر خود تیغه و چراغ دارد، از طریق برش ایجاد شده وارد شکم می شود و به کمک آن، کیست برداشته می شود.
این روش جراحی، در درمان کیست مناسب تر است چرا که دوران ریکاوری سریع تری داشته و باعث ایجاد درد کمتری در بیمار می شود.
لاپاروتومی (Laparotomy)
در این نوع از جراحی، برشی بزرگ در شکم ایجاد می شود تا به جراح دسترسی کافی برای برداشتن کیست داده شود.
در اینجا جراح کیست و تخمدان را با هم از بدن بیمار خارج می کند. بعد از انجام این عمل، لازم است تا بیمار چند روز در بیمارستان بستری بماند.
کلام آخر
در این مقاله تلاش کردیم تا کلیه ی نکات مربوط به سرطان تخمدان از علائم تا درمان را بی‌آوریم. امید است تا پاسخ سوالاتتان را دریافت کرده باشید و اطلاعاتتان در این خصوص بیشتر شده باشد.
شاید کلیشه‌ای باشد اما بدانید سرطان پایان مسیر نیست، چیزی که در این مسیر مهم است روحیه‌ی جنگندگی و امید شما به بهبودی است، پس امیدوار و قوی بمانید.
هدف ما در سایت بای بای سرطان این است که شما بتوانید امیدتان را تا زمان بهبودی از بیماری زنده نگه دارید.